غرق در خاک چاهی که تو از آن آب نوشیدی، ای علی(ع)
دستم شاید از بیماری دیستروفی (تخریب عضله) می‌لرزد اما من نمی‌دانم چرا دلم نیز، ذهنم نیز، قلبم نیز، همه نالان‌اند.
کلمات در اختیارم نیستند، جملات آغاز و انجام ندارند و کلمات، صفات و مفاهیم‌شان از ذهنم می‌گریزند، در حالی که ذهنم مواج است اما تلوتلو می‌خورد، آرام ندارم، بیقرارم، شبنم و شمیمی از عشق به سراغم آمده است، قلم را رها می‌کنم، به آسمان نگاه می‌کنم و به زمین: «آیا تو لیاقت داری از ابوتراب، پدر خاک بنویسی؟» تو را چه شده است که در آسمان به دنبال اسم اعلا، علو طاها، علی مرتضی، سر آستین طیبین الطاهرین المعصومین امیرالمؤمنین باشی، با کدام کلمه و جمله و زبان؟
هذا الذی شَهِدَ العَدُو بِفَضلِه و الفضلُ ما شَهِدَت به الاعَداءُ (او کسی است که دشمنش به برتری‌اش شهادت می‌دهد و فضیلت آن است که دشمن انسان به نفعش گواهی دهد.)
بهتر آن است که وصف دلبران * گفته آید در حدیث دیگران
زبان ناطقه در وصف شوق نالان است
چه جای کلک بریده زبان بیهده‌گوست
***
شبلی شمیل از متفکران مصری و مادی‌گراست که در وصف امام علی (ع) می‌گوید: «امام علی ابن ابی طالب بزرگ بزرگان، یگانه نسخه‌ای است که شرق و غرب، نه در گذشته و نه در امروز صورتی مطابق این نسخه ندیده است.» روایتی از علامه جعفری درباره شایستگی‌های امام علی و همچنین جبران خلیل جبران لبنانی و مسیحی در کتاب «پیامبر» درباره علی(ع) می‌نویسد: من معتقدم که فرزند ابی‌طالب اولین عربی بود که با روح کلی{خدا} ارتباط برقرار کرد، لبانش نغمه‌هایی را در گوش مردمان طنین‌انداز می‌کرد که پیش از آن نشنیده بودند. او در زمانی ظهور کرد که زمان آن نبود، جالب اینکه همین دیدگاه را دیگر همشهری و هم‌کیش جبران، جرج جورداق در کتاب «صوت العداله الانسانیه» درباره امام علی تکرار می‌کند. (جرج جورداق - راوی صدای عدالت انسانی - چهره‌های ماندگار - سال اول اسفند 1393)
و ضمن اینکه ایشان را صدای عدالت انسانی می‌نامد، امام را فرزند زمان همه اعصار می‌داند، می‌نامد، در حالی که زود و در زمانی دیگر زندگی کرد که کمتر انسانی درک کرد که او کیست و چه دنیای پررمز و راز و مملو از ابهامات ربانی و شایستگی‌های کامل انسانی است. آری با عقیده و ایمان می‌گویم که انسان و جهان معاصر نیازمندترین‌ها برای درک پیام‌ها و خطابه‌ها و دوران خلافت عادلانه آن حضرت هستند.
به همین دلیل است که امین نخله یکی دیگر از مسیحیان و نویسندگان در الاهرام مصر یادآوری می‌کند هر کس بخواهد بیماری روح و روان خود را درمان کند، باید به گفتار امام علی(ع) در نهج‌البلاغه روی آورد و راه و روش زندگی را در پرتو این کتاب ارزشمند بیاموزد. راستی اهمیت این کتاب آنچنان بزرگ است که «هانری کربن» مستشرق آلمانی و یکی از پرمطالعه‌ترین افرادی که حق اظهار نظر درباره متون اسلامی را به دلیل فعالیت علمی در نیم‌قرن داشته است، اصرار و تأکید دارد: پس از قرآن و احادیث پیامبر اسلام، نهج‌البلاغه در درجه اول اهمیت است.
طرح دیدگاه دیگران درباره امام علی(ع) ذره‌ای به مقام آن حضرت اضافه نمی‌کند، هدف دیگری در کار است و آن اینکه امام علی(ع) آنچنان دایره نفوذ عمیقی بر جان‌ها و انسان‌های فرهیخته ایجاد کرده است که همه را در این مرکز ثقل عصمت و طهارت خود غرق می‌کند. ای امام همام غرق شدن در آب چاهی که تو از آن نوشیدی، حیاتی است که خضر وجودت در کلام و راه و تصویرت در تاریخ و جغرافیای جهان همچنان دیگران را به بزرگیت وادار و به زندگی‌شان و به نوشته‌هایشان تاریخ اعتبار همیشگی بخشیده است.
***
سازمان یونسکو امروز 1/9/93 در نشستی علمی و با حضور اندیشمندان کشورهای اسلامی، امام علی(ع) را به عنوان il Filosofo Del humanismo [فیلسوف بشریت] مطرح کرد. جایگاه نجف اشرف را به عنوان دومین شهر اسلامی پس از مکه و مدینه که پذیرای میلیون‌ها مسلمان از کشورهای مختلف است، ستود و این شهر را شهر آقای نجف نامید.
پس از این خبر یک بار دیگر به عهدنامه‌ی مولای متقیان علی(ع) با مالک اشتر نخعی مراجعه کردم، با ترجمه‌ی زیبای شادروان دکتر سیدجعفر شهیدی رحمه‌ا... علیه.
«... پس درباره‌ی کاتبان خود بنگر و بهترینشان را بر سر کار بیاور...»
آنان که به فرمان تویند یا برادران ایمانی تو هستند و یا در سرشت انسانی و آدمیت همانند تویند [از ذهن و یادمانی خود درباره‌ی مردمان و نگاه امام(ع) نوشتم]
بر سر هر یک از کارهایت مهتری از آنان بگمار که نه بزرگی کار او را ناتوان سازد و نه بسیاری آن، وی را پریشان و هر عیب که در کاتبان توست و تو از آن غافل شوی به عهده‌ی تو ماند.
کارهای بزرگ را به آدم‌های کوچک مسپار [نقل به مضمون از ذهن و یادمانی خود]
... بپرهیز از خود پسندیدن و... ستایش را دوست داشتن که این‌ها همه از بهترین فرصت‌های شیطانی است... بپرهیز که با نیکی خود به رعیت منت گذاری... آنچه را کرده‌ای بزرگ شماری... وعده‌ای دهی و در وعده خلاف آری که خدای تعالی فرموده است: «بزرگ دشمنی است نزد خدا که بگویید و نکنید... بپرهیز از شتاب در کارها... سستی در آن چون انجامش ممکن گردیده، یا ستیزیدن در کارهایی که راه راست در آن ناپایدار است؛ یا سستی ورزیدن آن گاه که آشکار است. پس هر چیز را در جای آن بدار و هر کاری را به هنگام آن بگذار.»
***
ثواب این نوشته را به پدرم مرحوم حاج شیخ محمدباقر اسعدی، مدرس حوزه علمیه که افتخارش روضه‌خوانی اباعبدا... الحسین بود، تقدیم می‌کنم و همچنین به همسرم مرحومه «مرضیه نبی‌زاده»، روزنامه‌نگار، رحمت‌ا... علیهما که در طول 5 سال مبارزه با سرطان و درد و بیماری هرگاه برمی‌خاست و یا چیزی می‌خواست، می‌‌گفت: یا علی مددی. در سفری که از تهران به نیشابور می‌آمدیم - 1386- وقتی ماشین از جاده خارج و به بیابان گریخت، او گفت: ایا ابالفضل. وقتی همه چیز به خیر گذشت، به او گفتم: همیشه به «علی(ع)» دل‌سپرده بودی، چرا این بار از «عباس(ع)» یاد کردی؟ گفت: «علی(ع) را برای چیز و جای دیگر باید خواست» راز این جمله را نفهمیده بودم تا در شب قدر، نوزدهم رمضان سال 1387، روحش به ملکوت اعلی پر کشید و رفت، مات سعیدا.
(نیشابور - آرامگاه فضل ابن شاذان - شب قدر 19 رمضان سال 1394)
***
اضافات بعدالتحریر:
YUIMAMALI ILFILOSOFO DEL UMANISMO عنوان اصلی است و البته همه می‌دانند که امام علی (ع) تنها فیلسوف بشری نبود آنگونه که دانشمندان یونسکو دریافته‌اند بلکه انسان کامل جامع‌الاطراف است. نه تنها به قول جرج جرداق مسیحی رحمه‌ا... علیه صوت عدالت انسانی است بلکه هیچ‌کس به پای او نمی‌رسد. بهترین وصف از آن علامه محمدتقی جعفری طاب و ثراه است، در توصیف آن حضرت به نقلی، نقل می‌کند «امام علی(ع) دون خالق و مادون بشریت است». و نیز در خاطرم می‌آید که کلام امام علی کلامی دون خالق و فوق کلام مخلوق است، شاید این وصف ته‌مانده‌ی نگاه روانشاد استاد جرج جرداق نویسنده شهیر لبنانی باشد، مطمئن نیستم.