اژه ای: اگر فشارهای سیاسی روی قوه قضاییه موثر نبود که ما اعلام عمومی نمی کردیم/ سرنوشت 13قاضی فاسد

سخنگوی قوه قضاییه و چهره رسانه ای این قوه، در برنامه گفتگوی ویژه خبری دیشب، به صراحت عنوان کرد دستگاه قضایی کمبود دارد و فشارهای سیاسی روی این دستگاه اثر گذاشته، ولی قوه قضاییه تسلیم این فشارها نمی شود.

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، گفتگوی ویژه خبری دیشب با حضور غلامحسین محسنی اژه ای معاون اول و سخنگوی قوه قضاییه درباره وظایف دستگاه عدالت بود. ولی به نظر می رسید که موضوع فشارهای سیاسی بر قوه قضاییه بیشترین سهم این گفتگوی داغ را دربرداشت.

آنچه می خوانید، پرسش و پاسخ با معاون اول قوه قضاییه بود؛

مهمترین چالش پیش روی قوه قضاییه چیست؟ شما به فشارهای سیاسی بر قوه قضاییه دیروز هم تاکید کردید؟

امر قضا یک امر خطیر است و به طورطبیعی ممکن است با یک متهم و مجرم و مفسد برخورد می شود، و او واکنشی تند نشان دهد. بخصوص جریانهای سازماندهی شده و دارای نفوذ در گروه ها و جریانات سیاسی یا احیانا افرادی باشند، ممکن است واکنشها شدیدتر باشد. آنچه مهم است آیا قوه قضاییه در مقابل این فشارهای تسلیم می شود؟ نه، ما اعتقاد داریم قوه قضاییه بر اساس موازین قانونی و شرع مقدس عمل می کند و برای ما مهم است بتوانیم به عدل رفتار کنیم.

پس چه دلیلی داشت این همه تاکید روی این مسئله در روزهای اخیر شد؟

ما در سالهای اخیر به خصوص در سالهای 92 و 93 با افرادی به اصطلاح دانه درشت بیشتر برخورد کردیم. با کسانی که صاحب موقعیت، ثروت، قدرت و منصب بودند برخورد کردیم. پرونده هایشان مورد رسیدگی قرار گرفته و در آینده نیز با این افراد بدون هیچ تبعیضی برخورد خواهد شد، آنها نیز مستقیم و غیرمستقیم به قوه فشار می آورند. پیش بینی هم می کنیم باز هم فشار بیاورند.

ما منتظر فشارهای بیشتری هستیم. همانطور که ما با آنها برخورد می کنیم آنها نیز سعی می کنند برخورد کنند.

مثلا تغییر قاضی پرونده مهدی هاشمی از این موارد است؟

نه، در برخی پرونده هایی که صاحب منصب، قدرت و ثروت هستند، آنها واکنش نشان می دهند و آرام نمی شینند. درباره پرونده مهدی هاشمی نیز ما تحت فشار بودیم ولی تغییر قاضی سراج در این راستا نبوده. ایشان سمتشان عوض شد و الان رئیس سازمان بازرسی کل کشور است. بازرسی کل در این پرونده، گزارش دهنده بوده و بعدا نیز حق اعتراض دارد اگر صلاح بداند. مضافا اگر کسی رئیس بارزسی کل کشور باشد، نمی تواند لزوما قاضی این پرونده ها نیز باشد. تغییر قاضی سراج در این مسئله به این خاطر نبوده، ولی فشارهای زیادی بوده. این که ما شروع کردیم به برخورد با این متهمان، دارای مسئله نیست. قوه دارای ماموریتهای زیادی است و نفس امر قضا دارای سختی کار زیادی است. تعداد زیادی کارمند و قاضی برای انجام ماموریت خود نداریم. بودجه برای تهیه تجهیزات لازم نداریم. دولت و مجلس کمکهایی کردند که تشکر می کنیم ولی حقیقتا اگر انتظاری که قانون اساسی از قوه دارد و ماموریتهای مختلفی که در قوانین مصوب مجلس برای این قوه قائل شده اند و انتظارات مردم را ببینیم، باید کمک بیشتری به این قوه شود. نیاز شدید به استخدام کارمند، قاضی و بودجه داریم. مردم نیز باید به ما کمک کنند. یکی در موضوعاتی که انتظار داریم مردم به ما کمک کنند در اختلاف خانوادگی است. اینها را اگر بتوانند با کدخدامنشی، ریش سفیدی و شورای حل اختلاف بین خود حل کنند و نگذارند به دستگاه قضایی برسد، خیلی خوب است. درباره جرایم مواد مخدر نیز باید دولت و مردم کمک کنند. امروز به صورت مستقیم 44 درصد و غیرمستقیم 70 درصد زندانیان مربوط به مواد مخدر هستند. دولت از 18 سال پیش موظف به تاسیس اردوگاه هایی بوده تا بتوانیم معتادان را از سایر متهمان جدا کنیم. الان نیز انتظار داریم رئیس ستاد مبارزه با مواد مخدر که رئیس محترم جمهور هستند و در این ستاد نیز اعضای دولت و نهادهای دیگر از جمله قوه قضاییه نیز عضو هستند، انتظار داریم ما را کمک کنند.

چند روز پیش رئیس پلیس مواد مخدر اعلام کرد یک قاچاقچی با وثیقه آزاد شده، این ماجرا چطور است؟

این رسیدگی شده و طرف باز هم بازداشت شده. ولی مسئله این است که آیا به کسانی که به جرم مواد مخدر دستگیر شده اند می توان مرخصی داد یا با اخذ وثیقه های لازم، می توانیم او را برای مدتی آزاد کنیم؟ حتی اگر چنانچه طرف انسان به ظاهر خوبی باشد و مسئولان ذیربط زندان و دادگاه احساس کنند برای مدت موقتی بیرون رفتن او از زندان الزامی است، مثلا خانواده اش مریض هستند، یک تضمینی از او گرفته می شود. آیا این تضمین باعث می وشد وقتی او رفت بیرون دست به کاری نمی زند؟ ممکن است دست بزند. ما تلاش می کنیم کسی که خطرناک است، از زندان بیرون نرود. ولی اگر کسی که بیرون رفت، معنی اش این نیست که ما اشتباه نکردیم و حتی ممکن است کسی مورد عفو قرار گرفته باشد اینطور شود. این که این فرد به خصوص چرا بیرون رفته من اطلاع ندارم. ولی از جهات خاصی بیرون رفته. از خانواده ها خواسته ایم اگر کسی مرتکب جرم شد و به مرخصی با وثیقه خاصی رفت، و دست به خلاف زد، این جرمش بسیار سنگین است.

ولی قبول دارید این پرونده مقداری مشکوک به نظر می رسد؟

از چه جهت؟ سئوالی می کنم از شما یک فرد مواد مخدر که 100 گرم به بالا هروئین یا کراک دارد اگر به زندان رفت، هیچ مشکلی برای او پیش نمی آید؟ فرض کنیم مشکل حادی برای یکی از اعضای خانواده اش پیش آمد یا کسی خواست ازدواج کند. ما باید چه کنیم؟

یعنی می گویید مسئله حل شده؟

باید دقت کرد، ممکن است جایی چیزی از دست ما در می رود.

یک سئوال صریح داریم. این مطلبی که فشارهای سیاسی به قوه می آید، آیا نمی توان گفت برخی عملکرد قوه باعث افزون شدن فشارهای سیاسی می شود؟ مثلا افرادی که در دوره های قبل مسئولیتهای بالایی در کشور داشتند و مواردی دارند و به محض اینکه قوه وارد به رسیدگی شد، عده ای گفتند اینها خط قرمز ما هستند، قوه هم کنار کشید تا بعد که آن افراد از مسئولیت کنار رفتند، شما پیگیری کردید؟

این که بگویید نرفتید سراغشان، اینطور نیست. اتقافا رفتیم سراغشان. گاهی جمع آوری اسناد و مدارک زمان می برد. گاهی فردی در جایگاهی است که کار را برای جمع آوری ادله سخت می کند. کسانی که محکوم شده اند، در اواخر سال 93 بوده اند، ولی چه زمانی سراغش رفتند و پرونده تشکیل شد؟ زمانی که ایشان در مسئولیت بالا بوده، تا زمانی که این پرونده به نتیجه رسیده و تایید و قطعی و به مرحله اجرا رسیده، زمان برده.

یعنی اصلا نمی شود گفت فشارها موثر نبوده؟

اگر موثر نبوده که ما استناد نمی کردیم. چرا من با صدای بلند بانگ برمی آوردم که فشار می آورند؟ وقتی فضاسازی و غوغاسالاری شود، بالاخره تاثیر دارد. ولی آیا قوه قضاییه تسلیم این شرایط شده شده یا نه؟ می گویم ما مصمم هستیم با هیچ فشاری تسلیم نشویم. ولی این که بگوییم تاثیر ندارد، باعث نمی شود که شرایط را درست نبینیم.

اگر بگوییم از حرفهای شما یک تیتر در می آید می توان اینطور گفت که فشارها بر قوه قضاییه اثر می گذارد ولی قوه تسلیم این فشارها نمی شود؟

تاثیر پذیرفتن دو جور است، وقتی موانعی سر راه شما ایجاد می کنند که کار دشوار می شود. زمانی هم می توان گفت وقتی تاثیر می پذیرم که کوتاه می آیم. برای برداشتن مانع، وقت و زمان صرف می شود.

امروز عصر دو مورد از افراد که اعلام شده بود بازداشت شده اند شما تکذیب کردید. پرونده اینها چه شده؟

امروز در مرقد حضرت امام خبرنگاری از دو نفر اسم برد. اینها هرگز خط قرمز نبوده اند. پرسید اینها بازداشت شده اند، گفتم نه اینها بازداشت نشده اند. پرونده یک نفرشان از طریق تحقیق و تفحص در مجلس بود که به دستگاه قضایی ارجاع شد و در دستگاه قضایی در حال رسیدگی است و او هم بازداشت نشده. آن فرد دیگر هم بازداشت نشده اند.

قاضی سراج گفت برخی از شرایط اداری در قوه قضاییه مناسب نیست. آیا این مبتنی بر اطلاعات خاصی در زیرمجموعه قوه قضاییه است؟

این مطلب، خیلی عام و وسیع است. از چه درجه ای خوب یا بد را تعیین کنیم؟ اگر به این معنی که آیا در وضع اداری در وضعیت مطلوبی هستیم، هیچ دستگاهی این را نمی گوید از جمله دولت یا قوه مجریه یا شهرداری ها و دستگاه های عمومی این را نمی گویند. اگر هم بگوییم در دستگاه های اداری و اجرایی مشکلات جدی داریم، این هم نیست.

گفتند از نقطه مطلوب فاصله داریم. آیا این برای شما تبیین شده؟

ما در قوه قضاییه هر وقت توانستیم عدالت به معنی حقیقی را اجرا کنیم، در نقطه مطلوب هستیم.

منظورتان همان است که حضرت آقا فرمودند قوه باید ملجا و پناه مردم است؟

این مسئله باز فرق می کند. نقطه مطلوب این است که ما در سقف قرار بگیریم و در همه زمینه ها با عدالت رفتار کنیم. بنده عرض کردم فاصله داریم. اما امیدواری مردم بیشتر یا کمتر شده؟ بر اساس گفته دیگران و بر اساس آمارهایی از جمله آمار مبارزه با جرایم خشن، دانه درشتها، صاحب منصبان و با کسانی که در جایگاه اجتماعی بالایی داشتند، به نظر می رسد مردم امیدوارتر شده اند. این که بگوییم صددرصد مردم امیدوارند، این را نمی توان گفت. ولی مجموعه تلاشها نشان می دهد امید مردم زیادتر شده. بسیاری از دستگاه های حکومتی، مشکلاتی که خود نمی توانند حل کنند را به ما ارجاع می کنند. مردم نیز همینطور. چرا اینقدر مراجعه به دستگاه قضایی داریم؟ به خاطر افزایش فساد و جرم است؟ من اعتقاد دارم مردم به دستگاه قضایی امیدوارند که مراجعه می کنند. اگر 10 بار به دادگاه بروند و ببینند هیچ نتیجه ای نگرفتند، هرگز اینقدر مراجعه نمی کردند. کشورهایی داریم که جرم و تخلف در آن زیاد است ولی مردمشان به آنها مراجعه نمی کنند چون امیدوار به عدالت آنها نیستند.

در یک سال اخیر با چقدر تخلف برخورد کردید؟

امروز سلامت در دستگاه قضایی برای ما بسیار مهم است. دستگاه قضایی اگر کمترین فساد و ناسلامی در آن باشد، هم زیاد است. ما نمی گوییم این دستگاه ها را با دستگاه های دیگر یا با کشورهای دیگر مقایسه کنیم . باید قوه قضاییه را به عنوان یک قوه جمهوری اسلامی بسنجیم که اگر کوچکترین خلافی باشد، باید برطرف شود. در دستگاه قضایی آیا خلاف است؟ بله هست، ولی یک سری اش واقعی نیست. گاهی احساس می شود این مقدار تخلف، جرم، رشوه و تخلف و پارتی بازی است. یک بخشی احساس است و یک بخشی واقعی است. در سال 92 و 93 فشار بیشتری آوردیم و همه دستگاه های نظارت داخل را فعالتر کردیم و بازرسی کل کشور را هم فعال کردیم. واحد نظارت و ارزشیابی قضات فعالتر شد. گزارشهای پنهان و غیرپنهان فعالتر شد، نظارت دیوان عالی، دادستانی ، حفاظت اطلاعات قوه قضاییه نیز فعالتر شد. در این رابطه رسیدیم به تعدادی وکیل که متخلف هستند و به نام قوه قضاییه تمام می شود. مردم به او می گویند برای این پرونده چقدر پول میگیری؟ این وکیل می گوید اینقدر می گیرم و همه اش را برای خودم نمی خواهم برای قاضی هم می خواهم. به کارشناس برخورد کردیم که متخلف بود و بدنامی اش به نام قوه قضاییه تمام می شد.

به این موارد تلخ نیز باید اشاره کرد. برخی دلالها هستند که هیچ ارتباطی با کارمند و قاضی ندارند، ولی به نام آنها با مدرک جعلی، و جعل عنوان از مردم پول می گیرند و به نام دستگاه قضایی تمام می کنند. کسانی نیز بودند که متخلف بودند و شناسایی و بازداشت شدند. در سه نوبت، قضاتی بودند که سلب صلاحیت قضایی شدند و حتی عده ای از قضات نیز هنوز در بازداشت هستند. برخی کارمندهای ستادی بازداشت شدند، برخی کارمندهای اداری و کارشناسان بازداشت شدند. شاید برخی هم خوششان نیاید از این حرفها ولی باید گفت.

فکر نمی کنید اینها را رسانه ای کنید اعتماد مردم به قوه قضاییه لطمه می خورد؟

تا زمانی که حکم قطعی نشود، از بیان جزئیات معذوریم. مثلا می گوییم 5 قاضی سلب صلاحیت شده اند ولی نام نمی بریم.

چند قاضی سال گذشته، سلب صلاحیت شدند؟

بیش از 13 مورد فقط سلب صلاحیت قضایی قضاتی بودند که البته این مجازات غیر از این بودند که در دادگاه رفتند و پرونده شان باز است. چند وقت پیش وکیلی 32 میلیارد تومان حق الوکاله گرفته بود. این وکیل به آن وزارتخانه گفته بود که من پرونده را حل و فصل می کنم ولی باید پول بیشتری بدهیم. در این زمینه آن وکیل بازداشت شد، مدیرکل حقوقی آن وزارتخانه نیز دستگیر و محکوم شد. دلال هم محکوم شد.

درباره نظارتها و انتقادها، احساس می شود قوه هنوز مقابل برخی از رسانه ها گارد دارد؟

هر چیزی بپرسید من بگویم آره یا نه، کافی نیست. دیگران باید قضاوت کنند. برخی از نشریات، سایتها و به خصوص نشریات الکترونیکی بی نام و نشان هستند. برخی نشریات مکتوب داریم که بر اساس مقررات عمل می کنند. قانون می گوید انتقاد کنید اما، باید سازنده باشد، در آن توهین، تخریب و تحریف نباشد و موجب رشد و آگاهی شود. مطبوعات یک سری رسالتها، ماموریتها و وظایف دارند. همه باید در چهارچوب قانون عمل کنیم. رسانه ها و نشریات می توانند کمک کنند. رسانه ملی برای هشدار دادنها و نقد کردن عملکرد دستگاه های قضایی می تواند موثر باشد. ما استقبال نیز می کنیم. با خیلی از دوستان که در نشست خبری شرکت می کنند خصوصی و صمیمی تا حدی که قانون اجازه می دهد، به سئوالات پاسخ می دهیم.

ولی برخی از افراد انتظار دارند در محاکم بچرخد، عکس و خبر تهیه کنند، خیلی وقتها، قانون اجازه نمی دهد. خانواده ها اجازه نمی دهد. ولی امشب به طور مبهم، شما گفتید و من هم منظور شما را گرفتم. جایی حتی گفتم واقعا مردم مسخره می کنند ما می گوییم "میم سین" چه گفت، "عین سین" چه گفت، قانون جلوی ما را گرفته، ولی اعتقاد دارم باید برسیم به جایی که دادگاه ها را علنی طبق قانون اساسی تشکیل دهیم و دادگاه علنی را پخش هم کنیم، اعتقاد شخصی ام این است. برای این اشکالات نیز جواب دارم، اگر پخش شود هم آگاهی مردم بالا می رود و هم مردم بهتر تشخیص می دهند اشکال کجاست، به هر تقدیر ما محدودیتهایی داریم.

خیلی از مردم پیامک زدند درباره میزان و پدیده شاندیز و ... پرسیدند عاقبتشان چه می شود. امیدواریم شما در نشست های خبری خود این مسایل را نیز شفاف سازی کنید.

ما نیز از خداوند می خواهیم توفیق خدمت بیشتر به مردم را به ما بدهد.